Ο εκφοβισμός είναι ένα πρόβλημα που έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την ευημερία των παιδιών. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό για τους γονείς να μπορούν να προσδιορίσουν το αν και πότε το παιδί τους υφίσταται εκφοβισμό και να ανταποκριθούν κατάλληλα.
Πώς καταλαβαίνω ότι το παιδί μου είναι θύμα εκφοβισμού;
Σε τέτοιες περιπτώσεις παρατηρούμε πάντοτε μία αλλαγή στη συμπεριφορά.Τα παιδιά που υφίστανται εκφοβισμό μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα όπως άγχος, κατάθλιψη και να αποφεύγουν συνθήκες κοινωνικοποίησης1, ενώ συχνά εκδηλώνουν συμπεριφορές όπως επιθετικότητα, ανυπακοή και ειρωνεία2. Επίσης, είναι πιθανό να έχουν προβλήματα με τον ύπνο ή το φαγητό και να παραπονούνται για σωματικά συμπτώματα όπως πονοκεφάλους ή στομαχόπονους. Σε ακαδημαϊκό επίπεδο, τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό προσπαθούν να αποφύγουν το να πάνε σχολείο, και με την πάροδο του χρόνου παρατηρείται δυσκολία συγκέντρωσης και κατ’ επέκταση πτώση στις σχολικές τους επιδόσεις4,6.
Τα παραπάνω είναι κάποια ενδεικτικά σημάδια τα οποία μπορεί να παρουσιάσει ένα παιδί υπό τέτοιες συνθήκες, ωστόσο πρέπει να έχουμε πάντοτε στο μυαλό μας πως κάθε παιδί είναι διαφορετικό και θα αντιδράσει διαφορετικά. Ίδιες συμπεριφορές μπορεί να εκδηλωθούν για διαφορετικούς λόγους ή ακόμα και αν το παιδί εκφοβίζεται μπορεί να μην εμφανίσει τίποτε από τα παραπάνω και να κλειστεί στον εαυτό του.
Τι κάνω εγώ σαν γονέας;
Το πιο σημαντικό πράγμα που μπορεί να κάνει ένας γονέας, όχι μόνο για θέματα εκφοβισμού αλλά και για οποιοδήποτε άλλο θέμα, είναι να αναπτύξει μία σχέση αποτελεσματικής επικοινωνίας και εμπιστοσύνης με το παιδί. Από έρευνες που έχουν γίνει γνωρίζουμε πως όταν οι γονείς ακούν ενεργά και με ενσυναίσθηση τις ανησυχίες του παιδιού τους σχετικά με τον εκφοβισμό είναι πιο πιθανό να αισθάνονται υποστήριξη και κατανόηση7 και ανέφεραν λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους που σχετίζονται με τον εκφοβισμό3.
Όταν ένα παιδί υφίσταται εκφοβισμό, είναι σημαντικό οι γονείς να αναλάβουν δράση για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Οι γονείς μπορούν να υποστηρίξουν το παιδί τους παρεμβαίνοντας έγκαιρα σε τρία βασικά επίπεδα.
- Ανάπτυξη κατάλληλων δεξιοτήτων του παιδιού. Υπάρχουν συγκεκριμένες δεξιότητες που θα βοηθήσουν το παιδί να διαχειριστεί τέτοιες καταστάσεις και οι γονείς πρέπει να βοηθήσουν στην ανάπτυξή τους. Τέτοιες είναι οι δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, η ενίσχυση της διεκδικητικότητας και της οριοθέτησης, καθώς επίσης και η ικανότητα επιλογής υποστηρικτικών συνομηλίκων με τους οποίους θα συμμετέχει σε δραστηριότητες που προάγουν την αυτοπεποίθησή του1. Οι γονείς θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν το παιδί τους να μιλήσει και να αναφέρει τυχόν περιστατικά εκφοβισμού σε δάσκαλο ή έμπιστο ενήλικα.
- Ανάμειξη όλων των εμπλεκόμενων. Αν για παράδειγμα ο εκφοβισμός συμβαίνει στο σχολείο, οι γονείς θα πρέπει να μιλήσουν με το εκπαιδευτικό προσωπικό ώστε, αφενός να λάβουν περισσότερες πληροφορίες για το τι συμβαίνει και αφετέρου να βεβαιωθούν για το ότι θα ληφθούν προστατευτικά μέτρα έναντι του εκφοβισμού.
- Αναζήτηση υποστήριξης από ειδικούς ψυχολόγους. Οι γονείς έχουν πάντα τις καλύτερες προθέσεις στο να βοηθήσουν το παιδί τους και πιστεύουν ότι γνωρίζουν και το πως να το κάνουν. Ωστόσο, συχνά υπολείπονται των απαραίτητων γνώσεων αναφορικά με το πως να το επιτύχουν. Η θεραπεία μπορεί να είναι επωφελής τόσο για το παιδί όσο και για την οικογένεια, βοηθώντας στην αντιμετώπιση προβλημάτων, προσδιορίζοντας τα συναισθήματα που βιώνει το παιδί και αναπτύσσοντας αποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισης που σχετίζονται με τον εκφοβισμό5.
Συμπερασματικά, ο εκφοβισμός μπορεί να έχει σοβαρές και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και ευημερία των παιδιών. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους γνωρίζοντας τα σημάδια του εκφοβισμού, επικοινωνώντας ανοιχτά και εποικοδομητικά με το παιδί τους, αναλαμβάνοντας δράση για την αντιμετώπιση της κατάστασης και αναζητώντας πρόσθετη υποστήριξη, όπως απαιτείται. Με αυτόν τον τρόπο, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους να αισθάνεται ασφάλεια, εκτίμηση και σεβασμό και να προάγει τη συνολική του υγεία και ευημερία.
Βιβλιογραφικές αναφορές
- Bradshaw, C. P., Waasdorp, T. E., Goldweber, A., & Johnson, S. L. (2019). The prevalence of bullying and victimization among US youth: A meta-analysis. Journal of School Psychology, 74, 249-271. doi: 10.1016/j.jsp.2019.04.005
- Calvete, E., Orue, I., Gamez-Guadix, M., & de Arroyabe, E. L. (2020). The impact of cyberbullying and social support on internalizing symptoms in adolescents: A longitudinal study. Child Abuse & Neglect, 106, 104518. doi: 10.1016/j.chiabu.2020.104518
- Hong, J. S., &Espelage, D. L. (2021). A review of research on bullying and peer victimization in school: An ecological system analysis. Aggression and Violent Behavior, 57, 101536. doi: 10.1016/j.avb.2021.101536
- Quinlan, E., Jorgensen, L. I., &Zettergren, P. (2019). Bullying and mental health among adolescents in the Nordic Arctic: A literature review. International Journal of Circumpolar Health, 78(1), 1554172. doi: 10.1080/22423982.2018.1554172
- Turner, S. A., Exum, H. A., &Brame, R. (2021). Bullying victimization and depression: Examining the intersection of school-level and individual-level factors. Journal of School Violence, 20(2), 214-232. doi: 10.1080/15388220.2019.1616659
- vanGeel, M., Vedder, P., &Tanilon, J. (2019). Relationship between peer victimization, cyberbullying, and suicide in children and adolescents: A meta-analysis. JAMA Pediatrics, 173(5), 435-442. doi: 10.1001/jamapediatrics.2018.5392
- Wainwright, E., &Pehlke, T. A. (2019). Parenting styles and bullying: A systematic review. Trauma, Violence, &Abuse, 20(1), 3-16. doi: 10.1177/1524838017693030
